Faillissementen van COE-bedrijven nemen toe

De insolventietrends in de regio Centraal- en Oost-Europa (COE) werden de afgelopen twee jaar beïnvloed door diverse economische omstandigheden, steunmaatregelen en wetswijzigingen. De COVID-19-pandemie, die de economische neergang en de officieel opgelegde lockdowns veroorzaakte, baarde immers niet alleen zorgen voor de macro-economische activiteit, maar ook voor de betalingsliquiditeit van de bedrijven. In het pandemiejaar 2020 daalde de groei in regionaal Centraal-Europa met 4%, na een stijging met 4% in 2019. In 2020 hebben alle COE-landen een recessie gekend, variërend van -8,1% in Kroatië, dat erg te lijden had onder een daling van de toeristische opbrengsten, die een aanzienlijk deel van het bbp van het land vertegenwoordigen, tot een kleine daling van 0,1% in Litouwen.

De ongeziene crisis heeft de regeringen ertoe gedwongen ongekende maatregelen te nemen om gezinnen en bedrijven te steunen. Wat dit laatste betreft, ging het onder meer om moratoria op failissementsaanvragen en diverse maatregelen om de gevolgen van de pandemie voor de liquiditeitspositie van bedrijven te beperken om ze zo voor een faillissement te behoeden. Deze maatregelen omvatten onder meer vrijstellingen en uitstel van betaling van belastingen en socialezekerheidsbijdragen, verlofregelingen, leningen, subsidies en andere financiële bijstand, garanties, salarisaanvullingen voor werknemers en vergemakkelijking en vereenvoudiging van diverse administratieve procedures. Hoewel het tijdens zo'n zware crisis als een paradox zou kunnen worden gezien, is het aantal bedrijfsfaillissementen in de COE-landen in 2020 gedaald dankzij de grootschalige steunmaatregelen. De grootste dalingen werden genoteerd in Litouwen en Letland (respectievelijk met 50,3% en 34,2%) en in Slowakije (-25,8%).

Ondanks het feit dat de pandemie nog steeds voortwoekert, hebben bedrijven hun bedrijfsvoering en activiteiten dienovereenkomstig aangepast, terwijl de lockdowns in de meeste Europese landen zijn versoepeld. De regionale groei in Centraal-Europa is in 2021 met 5,5% toegenomen, maar zal dit jaar naar verwachting aan kracht inboeten en op 3,2% uitkomen. De zwakste groeipercentages zullen door de Baltische staten worden opgetekend, wegens hun handelsbetrekkingen met Rusland, maar alle landen zullen waarschijnlijk te lijden hebben onder de directe en indirecte gevolgen van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Het afbouwen van steunmaatregelen heeft reeds geleid tot een toename van het aantal bedrijfsfaillissementen in de COE-regio. Het gewogen gemiddelde van het bbp van de COE-regio, berekend op basis van de insolventiedynamiek van de landen, wijst op een stijging van 34,7% in 2021 in vergelijking met een jaar eerder (+1,5% exclusief Polen, waar het totale aantal procedures vooral als gevolg van nieuwe werkwijzen, zoals hieronder uiteengezet, sterk is gestegen).

Statistieken in een aantal landen bevestigen dat na een daling van het aantal bedrijfsfaillissementen in 2020, het aantal insolventieprocedures in 2021 weer is gestegen tot niveaus die in de buurt komen van die in het prepandemische jaar 2019. In zeven landen lag het aantal faillissementen hoger dan een jaar eerder (Bulgarije, Tsjechië, Hongarije, Litouwen, Polen, Roemenië en Slowakije) en in vijf landen was er sprake van een daling (Kroatië, Estland, Letland, Servië en Slovenië). In de loop van 2021 werd Polen geconfronteerd met bijna een verdubbeling van het aantal procedures, wat echter in grote mate te wijten was aan een sterke toename van specifieke procedures ter ondersteuning van ondernemingen die te kampen hadden met liquiditeitsproblemen als gevolg van de pandemie. Hoewel deze maatregelen als tijdelijk bedoeld waren, waren ze nog van kracht tot eind 2021, toen ze definitief in de Poolse wetgeving werden opgenomen (zie nadere bijzonderheden over de Poolse faillissementen op blz. 12). Ondanks een dergelijke stijging bedroeg het insolventiepercentage in Polen, d.w.z. het aandeel van het totale aantal procedures in het totale aantal actieve ondernemingen, 0,06%, wat betekent dat slechts 6 op de 10 000 ondernemingen in Polen de beschikbare officiële procedures doorliepen. Veel hogere insolventiepercentages werden opgetekend in landen waar de insolventieprocedures algemener zijn – deze percentages bereikten 1,61% in Kroatië en 3,31% in Servië. De nominale insolventiecijfers liepen in de COE-regio sterk uiteen, omdat ze niet alleen werden beïnvloed door de economische situatie, maar ook door de definities van insolventie in specifieke landen (door wijzigingen in het insolventierecht, of een meer wijdverbreid gebruik van insolventieprocedures).

Afschaffing van steunmaatregelen en moeilijker klimaat hebben reeds tot meer faillissementen geleid.

Zoals hierboven vermeld werd de toename van het aantal insolventieprocedures in de COE-regio verwacht als gevolg van het plan van de regeringen om de massale steunmaatregelen af te bouwen. Dat is reeds gebleken uit de ontwikkeling van de liquiditeit van het bedrijfsleven. Zo bevestigde de laatste Enquête van Coface over bedrijfsbetalingen1 dat de gemiddelde betalingstermijn voor Poolse bedrijven is opgelopen van 48 dagen in 2020 tot 56,7 dagen in 2021. Als gevolg daarvan kwamen de betalingsachterstanden dicht in de buurt van het niveau van vóór de pandemie, aangezien ze in 2019 57,2 dagen hadden bereikt. Bovendien heeft de wereldwijde economische situatie geleid tot een moeilijker klimaat voor de COE-bedrijven. Het economisch herstel dat medio 2020 was ingezet, verliep op de een of andere manier sneller dan verwacht en leidde tot een sterke stijging van de vraag, vooral in de verwerkende industrie. De prijzen van energiegrondstoffen, vervoer en diverse metalen en inputs die in het productieproces worden gebruikt, kwamen in een stroomversnelling. Bij sommige daarvan werd het productieniveau door tekorten beperkt. Het duidelijkste voorbeeld komt van de halfgeleiders, die samen met andere componententekorten tot een vermindering van het aantal ploegen en tijdelijke sluitingen van autofabrieken van verschillende automerken hebben geleid. Als gevolg daarvan hebben de hogere energie- en brandstofkosten en de gestegen prijzen van de in het productieproces gebruikte inputs de winstgevendheid van de ondernemingen aangetast. Tegelijkertijd waren de bedrijven er niet volledig van overtuigd dat al die kostenstijgingen konden worden afgewenteld op hun tegenpartijen en eindklanten. Zij zouden hun marktaandeel kunnen verliezen indien hun concurrenten niet hetzelfde zouden doen.

Dit soort algemeen beeld is van toepassing op de ondernemingen van COE omdat zij betrokken zijn bij verschillende aanvoerketens, omdat COE economisch open is en intensieve handelsbetrekkingen onderhoudt met West-Europa. Tot de landen met het grootste aandeel van uitvoer in hun bbp behoren Slowakije (93% van de uitvoer van goederen en diensten in het bbp), Slovenië (84%), Hongarije (81%), Estland (81%), Litouwen (80%) en Tsjechië (73%). Andere landen, die zich ook meer op de binnenlandse vraag richten, zien echter mondiale uitdagingen die zowel de buitenlandse handelsactiviteit als de binnenlandse economieën beïnvloeden.

Download het volledige CEE insolvencies 2021 report:

Here is a preview of the report: