Wereldwijde handel: een terugkeer naar de niveaus van voor de crisis is onwaarschijnlijk, maar er is groeipotentieel

Na dertig jaar van niet eerder geziene expansie ondergaat de wereldwijde handel nu een periode van radicale verandering.Maakt deze vertraging deel uit van een cyclisch fenomeen of is de krimp structureel en blijvend van aard?

De negatieve impact van de crisis op de wereldwijde handel duurt voort

Sinds de economische crisis van 2008-2009 heeft de groei van de internationale handel vertraging opgelopen. De langdurige afname van de wereldwijde groei was hier de voornaamste oorzaak van. Deze structurele, maar tijdelijke vertraging binnen de voornaamste groeilanden, is bijzonder nadelig voor de wereldwijde handel, want die hangt nauw samen met de eerdere explosieve groei van hun export (die nam over 20 jaar met een factor 6 toe, tegen een factor 2,2 voor de geïndustrialiseerde landen). Daarnaast heeft de crisis geleid tot een afname van de vraag naar grondstoffen. De grotere groeilanden waarvan de jaarlijkse export medio 2014 het sterkst was (Polen, Roemenië, India, Filipijnen), zijn dan ook degene die voornamelijk afgewerkte producten verkopen en geen grondstoffen.

De teleurstellende exportprestaties van een aantal landen vallen samen met een toename van het protectionisme[1], dat een belemmering vormt voor de wereldwijde handel. Argentinië, Rusland en India hebben tussen juli 2008 en juli 2014 in totaal elk meer dan 250 maatregelen[2] ingevoerd. Dat is bijna tweemaal zoveel als de VS, Duitsland, Frankrijk, het VK en Italië. Gezien de recente maatregelen om de import van landbouwproducten en levensmiddelen uit de Europese Unie, de Verenigde Staten, Canada en Australië te blokkeren, is Rusland op dit moment het meest protectionistische land ter wereld.

Een wereldwijde trend om groeilanden op te nemen in de waardeketen

De gevolgen van de crisis voor de handel zijn sinds de jaren 2000 des te zichtbaarder geworden door de toegenomen focus op een internalisering van de productieprocessen. Precies dit kanaal is debet aan de snelle en sterke impact van de crisis van 2008-2009 op de wereldwijde handel. De handel in tussenproducten[3] vormt de kern van de mondiale waardeketens (MWK). Dit handelssegment is in 2009 met 25% gekrompen. Deze intraregionale handel is nog altijd beperkt (behalve in Azië) en is tot nu toe niet bij machte gebleken de impact van de crisis te verzachten, ondanks een toename van het aantal overeenkomsten ter liberalisering van de handel. De intraregionale handel als percentage van de totale export is in de meeste opkomende regio's nog altijd laag, met 11% in Afrika, 20% in Latijns-Amerika en 15% in het GOS.

De klaarblijkelijke veerkracht van de MWK ten opzichte van de crisis biedt evenwel gunstige groeiperspectieven op middellange termijn. Er lijkt aanzienlijke verbetering mogelijk te zijn, voornamelijk dankzij de opname van groeilanden in deze mondiale waardeketens. Dit geldt bijvoorbeeld voor Afrika. De opkomst van de Aziatische middenklasse zal waarschijnlijk bevorderlijk zijn voor de vestiging van ondernemingen in Afrika – met name ondernemingen waarvan de productiekosten sterk afhankelijk zijn van de arbeidskosten, zoals de textiel- en de kledingsector.

We voorspellen eenbeperkte, maar minder wisselvallige handelsgroei

 Coface gaat ondanks het bovenstaande uit van een versnelling van de wereldwijde handelsgroei naar ca. 5% in 2015 – een hoger niveau dan in de voorbije twee jaar.

 "De daling van de potentiële groei in de belangrijkste ontwikkelde economieën en groeilanden maakt het onwaarschijnlijk dat de groei van de internationale handel zal terugkeren naar de niveaus van voor de crisis. De aarzelende versnelling van de wereldwijde groei en de aanhoudende internationalisering van de waardeketens suggereren echter dat de groei van de wereldwijde handel in 2015 sneller zou kunnen verlopen”, aldus Julien Marcilly, Head of Country Risk.

Naast het groeitempo zal naar verwachting ook de structuur van de handel zelf veranderingen doormaken. De uitbreiding van de dienstensector in de geavanceerde en opkomende economieën zal waarschijnlijk een vergelijkbare uitbreiding van de handel met zich meebrengen. De snelheid van dit proces zal in grote mate afhangen van het tempo waarmee de technologie verder evolueert. Deze ontwikkeling biedt een groot voordeel, namelijk dat de wereldwijde handel waarschijnlijk minder zal fluctueren. Schommelingen in de dienstensector zijn meestal minder uitgesproken dan die in de industriële sector.

Op basis van deze voorspellingen gaat Coface ervan uit dat de wereldwijde handelsgroei in de komende jaren bescheidener zal zijn dan in de jaren voor de crisis, maar dat die groei ook minder wisselvallig zal zijn.

[1]Protectionisme is een beleidsvorm waarmee een land de eigen ondernemingen beschermt tegen concurrentie van buitenlandse bedrijven. Protectionistische maatregelen zoals gedefinieerd door de Wereldbank kunnen diverse vormen aannemen, waaronder waarborg- of antidumpingmaatregelen, subsidies en compensatiemaatregelen.

[2]Bron: GTA

[3]Tussenproducten: producten die worden geïmporteerd, verwerkt en opnieuw geëxporteerd.

DOWNLOAD THIS PUBLICATION

Table of content

• 
  World Trade: A Sluggish Spell?
• World Trade disrupted bu the crisis
• Global value chains: Trade's new backbone
• Regional trade: A missing link, except in Asia
• Coface country Risk Updates October 2014