Focus op de toekomst van de zonne-energie in Europa: de fotovoltaïsche sector

• Van een snelle start in 2006 tot het uiteenspatten van de speculatiebel in 2011 met de stopzetting van de overheidssubsidies
• Sterke dominantie van de Chinese bedrijven
• Overcapaciteit in Europa
• Toch een veelbelovende markt op middellange termijn 

Van boom naar bust 

Hoewel zonnepanelen in slechts 5,3% van het totale Europese energieverbruik voorzien, heeft deze sector baat gehad bij het wereldwijde elan van een 'groener' energieverbruik. Tussen 2004 en 2012 steeg de Europese elektriciteitsproductie met fotovoltaïsche systemen sterk, van 0,7 naar 62,4 miljard KWh. Deze groei werd aangevoerd door Duitsland, Spanje en Italië, waar 80% van de Europese fotovoltaïsche installaties zich bevonden. De plotse expansie van de fotovoltaïsche sector werd mogelijk gemaakt door een gunstig overheidsbeleid (een systeem van hernieuwbare aankoopverplichtingen en subsidies) plus de sterke en aanhoudende daling van de prijs van de installaties, bevorderd door de concurrentie uit China. Europa was in deze periode de leider van het veld, met in 2012 75% van de wereldproductie. 

De val van de zonne-energie was even abrupt als haar opkomst. Het uiteenspatten van de bel in 2011 werd voorafgegaan door de stopzetting van nationale en Europese subsidies na de vermenigvuldiging van het aantal speculatieve projecten, en ging samen met een prijzenoorlog rond de modules. De ondernemingen werden bovendien verzwakt door opeenvolgende economische crisissen en zagen hun winsten dalen. Dit leidde tot een piek van de bedrijfsinsolventies in de sector in Europa tussen 2011 en 2012. In Frankijk, bijvoorbeeld, verdrievoudigden ze bijna. 

Bijgevolg is Europa, dat dankzij zijn verbintenissen en bestaande installaties lange tijd de ontwikkeling van de fotovoltaïek had geleid, teruggevallen achter Azië, dat nu 60% van de installaties heeft. De economisten van Coface menen dat deze vertraging tijdelijk is en blijven optimistisch over de positie van fotovoltaïsche systemen in de Europese energiemix op middellange termijn. 

Korte termijn: het probleem van de overcapaciteit in elektriciteit in Europa 

Op korte termijn dreigt de groei van de hernieuwbare energie in het algemeen en de fotovoltaïek in het bijzonder te worden afgeremd door de overcapaciteit in de stroomproductie in Europa. 

De daling van de industriële activiteit na de crisis deed het elektriciteitsverbruik vanaf 2010 sterk terugvallen. Deze situatie leidde tot een overcapaciteit en deed de groothandelsprijzen voor elektriciteit dalen, met een grotere impact op leveranciers die al hoge vaste kosten hadden. Tegelijkertijd werd het probleem van de overcapaciteit versterkt door het streven van het grote publiek naar een 'groener' stroomverbruik en energiebesparing. Bijgevolg werd de afschrijving van de investeringskosten uit het verleden een zware last, aangezien de inkomsten van de 'traditionele' spelers waren verminderd. Dit overaanbod en het gebrek aan interconnecties tussen de Europese landen maken de sector van de stroomopwekking minder aantrekkelijk. 

Middellange termijn: energieonafhankelijkheid voor Europa 

Op middellange termijn zal de fotovoltaïsche sector zich waarschijnlijk herstellen, vooral dankzij de Europese energie-integratie. Ze zou het probleem van de onregelmatigheid als gevolg van de verschillen in intensiteit van het zonlicht oplossen. Ze zou het ook mogelijk maken om nieuwe opslagsystemen te ontwikkelen en het aanbod en de vraag van stroom op de verschillende netwerken doorlopend bij te stellen. De huidige doelstelling van de Europese Unie, namelijk een ontwikkeling van de interconnectiviteit met 10% (in termen van jaarlijks verbruik) met een geraamde kostprijs van 150 miljard euro, wordt momenteel in de groep van vijf bestudeerde landen alleen door Duitsland en Frankrijk bereikt. 

"Voor de bedrijven zullen de goede vooruitzichten op lange termijn van de sector in het voordeel spelen van de diensten rond de service en het onderhoud van zonnepanelen. De fabricage van de panelen zal in grote mate vooral in buitenlandse handen blijven, ook al zijn Duitse bedrijven er dankzij automatisering in geslaagd de prijzen tot het niveau van de Chinese modules te verlagen", legt Coface-economist Khalid Aït Yahia uit. 

Ten slotte zijn er de aan de klimaattop COP21 gerelateerde thema's. Ze omvatten een betere toegang tot hernieuwbare energie, de internationale ondersteuning van haar ontwikkeling en de schepping van belangrijke marktopportuniteiten. Europa heeft al streefdoelen: de uitstoot van broeikasgassen moet tegen 2020 met nogmaals 20% dalen en dus met 40% verminderen tegenover de niveaus van 1990. Deze beperking komt overeen met de sluiting van 400 elektriciteitscentrales. Een schaareffect zou tot nieuwe maatregelen kunnen leiden: De kosten van traditionele stroombronnen zullen stijgen terwijl fotovoltaïsche elektriciteit goedkoper wordt, zodat de kosten van de installaties dalen en de investeringen rendabeler worden.

Download the publication

DOWNLOAD THIS INFOGRAFICS