Centraal- en Oost-Europa: politiek risico neemt toe, maar heeft nog geen impact op lokale bedrijven

Het is een drukke verkiezingsperiode in Centraal- en Oost-Europa, met verkiezingen in landen zoals Hongarije, Tsjechië, Polen en Slovenië. Het is dan ook een periode van grote verandering voor de regio, maar de economie blijft het goed doen. De Coface-index van het politieke risico geeft aan dat de situatie lang niet altijd dezelfde is in de landen van de regio. Hoewel het risico op sociale onrust beperkt is door het gunstige macro-economische klimaat, dat samen met overheidsmaatregelen het consumentenvertrouwen ondersteunt, neemt het politieke risico in het algemeen toe door oprukkend populisme en bezorgdheid over de EU.

Over het geheel genomen is het risico in Centraal- en Oost-Europese landen heel wat kleiner geworden. De economie van de regio heeft de voorbije jaren vaart genomen en de sociaal-economische indicatoren die de sociale ontevredenheid meten, zijn verbeterd. Het bbp per capita is gestegen en ligt nu dichter bij het West-Europese gemiddelde, terwijl de werkloosheid fors is afgenomen en de inflatie matig blijft.

Het politieke risico van Centraal- en Oost-Europese landen neemt verschillende vormen aan, en niet alle landen zitten in hetzelfde stadium. Hongarije en Polen komen het meest ter sprake, en de EU en internationale instellingen maken zich zorgen over het respect voor de rechtsstaat. In Roemenië worden de voorgestelde wetswijzigingen en de geplande hervormingen in het gerechtelijke apparaat als nadelig gezien voor een efficiënte corruptiebestrijding. In Tsjechië, waar de ANO-partij in oktober 2017 de verkiezingen won, lijkt premier Andrej Babis een soortgelijk pad te volgen als de regeringspartijen van Hongarije en Polen. Hoewel het nog niet tot nieuwe verkiezingen is gekomen, zijn het ook in Tsjechië woelige politieke tijden sinds de motie van wantrouwen in januari dit jaar. De premier probeert een nieuwe regeringscoalitie op de been te krijgen met steun van het parlement. In zowel Slovenië als Slowakije is de premier onlangs opgestapt.

De polarisering van de samenleving in Centraal- en Oost-Europa is te zien aan het aantal betogingen. “Verschillende veranderingen die een impact hebben op het leven van de burger en het politieke landschap hebben geleid tot een groot aantal betogingen in de regio”, zegt Grzegorz Sielewicz, een in Centraal- en Oost-Europa gespecialiseerde econoom en auteur van de studie The singularity of political risk in Central and Eastern Europe (het specifieke karakter van het politieke risico in Centraal- en Oost-Europa). “Corruptie draagt bij aan de ontevredenheid van de burger en blijft een factor in het politieke risico van Centraal- en Oost-Europa, ondanks dat de landen van de regio de EU-regels overnemen en grote vorderingen maken, onder meer met de oprichting van corruptiewaakhonden. Bulgarije, Hongarije en Roemenië prijken nog altijd onder aan de corruptieranglijst van de EU.”

Wat zullen de gevolgen zijn van de spanningen in de Europese Unie?

Tot nu toe hebben de politieke ontwikkelingen en de conflicten met een aantal EU-landen geen grote gevolgen gehad voor het bedrijfsleven. Dat is vooral te danken aan factoren die de economie en de bedrijven van Centraal- en Oost-Europa ondersteunen. De economische groei is namelijk versneld en bereikte in 2017 het hoogste peil in acht jaar (4,5%). Die dynamiek blijft in 2018 overeind, met een groei van 3,9%. De economie wordt ruim ondersteund door de gezinsconsumptie, een stijging van de investeringen en projecten die deels gefinancierd werden met EU-geld. Exporteurs profiteren van de toenemende wereldwijde vraag, vooral in de grootste buitenlandse markten, alsook van hun concurrerende prijzen en kwaliteit. Die twee laatste factoren en de geografische nabijheid van West-Europa blijven buitenlandse bedrijven verleiden om in de Centraal- en Oost-Europa te investeren.

Een groter politiek risico zou buitenlandse investeerders echter uit de regio kunnen wegjagen, vooral als de veranderingen hen direct raken. Hoewel de betreffende landen de aanzienlijke bijdrage van buitenlandse bedrijven aan hun binnenlandse economie niet willen verliezen, zou dat toch kunnen gebeuren door een moeilijkere relatie met de EU en de mogelijke financiële gevolgen daarvan. De kans is wel nog altijd groot dat de spanningen tussen de EU en Centraal- en Oost-Europa uitmonden in een compromis, aangezien er voor beide partijen te veel op het spel staat.

---

De Coface-index van het politieke risico werd gelanceerd in 2017en is gebaseerd op de voornaamste risico's, namelijk veiligheid (conflicten en terrorisme) en politieke en sociale stabiliteit. Terwijl het veiligheidsrisico bedrijven rechtstreeks verhindert om hun activiteit te verrichten, is de impact van het tweede risico veeleer indirect, door de negatieve invloed op het vertrouwen.