Hoe landen van de Samenwerkingsraad van de Golf (GCC)

• De sterke daling van de olieprijzen legt het belang van economische diversificatie bloot.
• Landen met minder financiële buffers, zoals Bahrein en Oman, komen in moeilijkheden door de zwakke groei.
• Saoedi-Arabië en de VAE ondervinden minder impact van de terugvallende olieprijzen, aangezien er aan strategieën wordt gewerkt om de niet-oliehandel te bevorderen.
• De particuliere consumptie en de inspanningen van de overheden om economische groei te ondersteunen, zorgen ervoor dat de vooruitzichten voor GCC-landen nog steeds positief zijn.
• Voor GCC-landen wordt een groei van 3,4% verwacht in 2015 en 3,7% in 2016.

GCC-landen hebben momenteel 30% van 's werelds bewezen oliereserves in handen, met Saoedi-Arabië aan de leiding (15,7%), gevolgd door Koeweit (6%) en de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) (5,8%). Samen produceerden de GCC-landen 28,6 miljoen vaten per dag in 2014, wat overeenkomt met 32,3% van de totale wereldwijde productie.  Hoewel de lagere olieprijzen alle GCC-landen treffen, worden ze niet allemaal op dezelfde manier getroffen. De daling van de olieprijzen heeft de zwaarste gevolgen voor Oman en Bahrein, terwijl Saoedi-Arabië, de VAE, Koeweit en Qatar minder zijn beïnvloed. 

De meer veerkrachtige economieën genieten van sterke macro-economische fundamenten, zoals een grotere diversificatie, stevige financiële buffers en een meer uitgesproken integratie in de wereldhandel.  De ontwikkelde industrie en dienstensector op deze markten betekent dat ze minder afhankelijk zijn van olieopbrengsten. 

Dominantie van olie wat betreft economische prestaties

Voor GCC-landen wordt een groei van 3,4% verwacht in 2015 en 3,7% in 2016. Hoewel deze percentages hoog zijn ten opzichte van andere opkomende landen, blijven ze onder de gemiddelde groei van de regio, namelijk 5,8% tussen 2000 en 2011. De reden voor de vertraging is de daling van de olieprijzen, die van ongeveer 110 USD per vat medio 2014 naar ongeveer 50 USD in 2015 zijn gezakt. Hoewel stijgende overheidsuitgaven, in combinatie met dalende olieprijzen, de GCC-regio hebben getroffen, vertonen niet alle markten hetzelfde patroon. Ondanks de overeenkomsten in economische structuren, verschillen de landen van elkaar op het gebied van economische omvang, bevolking, het niveau van diversificatie en fiscale break-evenprijzen. 

VAE: goed bestand tegen lagere olieprijzen

De economie van de VAE is een van de meest gediversifieerde van de GCC-landen, waardoor deze goed bestand is tegen dalende olieprijzen. Koolwaterstofinkomsten staan in voor 25% van het BBP en 20% van de totale exportinkomsten. De niet-olieprivésector vertoont een sterke groei, gevoed door de binnenlandse vraag en toerisme, vooral in Dubai. Volgens Dubai Airports is het passagiersverkeer, in het eerste kwartaal van 2015, in de internationale luchthaven van Dubai met 7% gestegen naar 19,6 miljoen en de toestroom van toeristen zal naar verwachting nog groeien, in lijn met Dubai Expo 2020.

De binnenlandse vraag wordt aangedreven door sterke detailhandelsverkopen en het stijgende vertrouwen. Van Dubai's detailhandelsverkopen, die met 7% zijn toegenomen in 2014, wordt verwacht dat ze nog zullen stijgen, door de verdere toename van het aantal toeristen. Dubai's vastgoedmarkt is in volle bloei via buitenlandse investeringen, maar ook de rijkdom van het naburige Abu Dhabi. 

Saoedi-Arabië wil haar diversificatieproces versnellen

Terwijl 80% van de exportinkomsten en ongeveer 85% van de begrotingsinkomsten van het land van de oliesector komen, is Saoedi-Arabië haar diversificatieproces aan het versnellen. De voornaamste aanjagers van economische groei zijn de sterke overheidsuitgaven om de particuliere consumptie en de bouwsector een duwtje in de rug te geven, met een groei van 6,7% in 2014. De industrie zal in 2015 naar verwachting groeien, aangezien de regering van plan is in projecten te investeren als transportinfrastructuur, energie, nutsvoorzieningen en huisvesting. In het begin van 2015 kondigde de Saoedi-Arabische algemene investeringsautoriteit het eengemaakte investeringsplan van het land aan, bestaande uit vier sectorspecifieke benaderingen om investeringen een boost te geven. Daartoe behoren de integratie van de energiesector, de stijgende productiviteit in de bouw-, toerisme-, vastgoed- en detailhandelssector, waardoor de mijnbouw en het transport verder worden ontwikkeld en er meer investeringen worden gedaan in onderwijs om het concurrentievermogen van het land te verhogen. Er zijn 40 veelbelovende investeringsmogelijkheden in de gezondheidssector die 71 miljard USD waard zijn, waaronder de productie van medische hardware en apparatuur, geneesmiddelen, vaccins, evenals de oprichting en het beheer van ziekenhuizen. Er zitten ook 36 aantrekkelijke transportinvesteringsprojecten in de pijplijn, waaronder de vervaardiging van bussen, treinwagons en reserveonderdelen, alsook het aanbod van technische en technologische ondersteuningsdiensten voor de vorming en ontwikkeling van infrastructuur. De regering wil ook consumptieve bestedingen aanmoedigen door staatmedewerkers bonussalarissen te geven van twee maanden en subsidies te geven ter waarde van 5,3 miljard USD voor elektriciteit, water en huisvesting. Deze investering stimuleert consumptie, vooral detailhandelsverkopen, en compenseert gedeeltelijk de negatieve impact van lagere olieprijzen op inkomens. 

Bron: Officiële statistieken, IMF, BMI, Coface 

Diversificatie en wereldwijde integratie

De GCC-economieën zijn nog steeds afhankelijk van olie als hun belangrijkste exportproduct en bron van inkomsten. De lokale overheden proberen dit groeimodel echter te vervangen via economische diversificatie om zo hun afhankelijkheid van de oliesector te verminderen. Inkomsten uit de koolwaterstoffensector werden gebruikt om de groei te stimuleren in de niet-koolwaterstoffenindustrieën in de vorm van subsidies en overheidsuitgaven. Saoedi-Arabië, de VAE en Qatar zijn er beter in geslaagd hun economieën te diversifiëren dan hun GCC-buren. 

Veel GCC-landen zijn economische plannen op lange termijn aan het invoeren – Saoedi-Arabië haar strategie voor 2025, Oman – visie 2020, de VAE – visie 2021, Bahrein – visie 2030 en Qatar nationale visie 2030.  Bijgevolg is het aandeel van de niet-oliesector in het totale reële BBP aan het stijgen – en is het met 12% tot 70% toegenomen in de GCC-landen tussen 2000 en 2013. De plaatselijke autoriteiten hebben maatregelen ingevoerd om de handel te bevorderen en meer directe buitenlandse investeringen aan te trekken om de economische groei te faciliteren.  Alle GCC-landen zijn open economieën met nauwe handelsbetrekkingen met de rest van de wereld. Volgens het Institute of International Finance bedroeg de totale export van de regio meer dan 60% van het BBP ervan in 2014. De belangrijkste exportpartners in de regio zijn: Azië, het westen, Midden-Oosten, Noord-Afrika en Turkije. 

Economische veerkracht in de VAE en Saoedi-Arabië in specifieke sectoren

Coface beoordeelt dat de levensmiddelenindustrie in de VAE zal profiteren van de binnenlandse markt met hoge inkomens, stevige privéconsumptie, een grote populatie van emigranten met een toenemende vraag, een sterke economische groei en de positie van het land als veilige haven of toevluchtsoord.  De VAE heeft in de voedselverwerkende industrie geïnvesteerd; in totaal 1,4 miljard USD sinds 1994, vooral in de zuivelindustrie. Het halalvoedselsegment blijft ook maar uitbreiden en zal naar verwachting tot 1,6 biljard USD uitgroeien tegen 2018, aangedreven door een sterke vraag van consumenten naar een gevarieerde natuurlijke voeding. 

In Saoedi-Arabië is de meest veelbelovende sector de automobielsector. Verschillende fabrikanten van originele onderdelen hebben lokale entiteiten gevestigd in het land. Het Saoedi-Arabische publieke investeringsfonds (PIF) is in een autofabriek aan het investeren ter waarde van 1 miljard USD met een productiecapaciteit van 150.000 wagens per jaar tegen 2018.  De automobielsector zal naar verwachting met 3,6% groeien in 2015 door stijgende besteedbare inkomens, gunstige demografische ontwikkelingen en een grotere verstedelijking. “Aangezien olie een belangrijke bijdrage aan de economische prestaties in de GCC blijft leveren, is economische diversificatie essentieel voor de Golfstaten om een verdere gezonde groei te garanderen. Deze boodschap heeft men duidelijk begrepen in Saoedi-Arabië en de VAE, die een duurzame groei van het BBP aanmoedigen via aanzienlijke overheidsinvesteringen in niet-oliesectoren. Voor de VAE wordt verwacht dat de levensmiddelensector met 36% zal groeien tussen 2014 en 2019, terwijl SA’s automobielsector met ongeveer 5,2% zal stijgen in 2015.Via deze groeicijfers geven Saoedi-Arabië en de VAE goed weer hoe belangrijk gediversifieerde economieën zijn om de impact van lagere olieprijzen te compenseren, groei te bevorderen en begrotingstekorten te vermijden,” aldus Seltem Iyigun, econoom Midden-Oosten/Noord-Afrika, Coface.

DOWNLOAD THE PANORAMA "Gulf countries: various reactions to the same shock"

Oil dominance on economic performance

1. Saudi Arabia: speeding up the diversification process

2. Diversification and global integration

3. Sector Outlook: economic resiliance in the UAE and Saudi Arabia visible in specific sectors