De sector van de organische voeding in Frankrijk, die nochtans dynamisch is, zou ertoe gedwongen kunnen zijn om haar originele principes om de schaa...

• Het feit dat huisgezinnen steeds meer de voorkeur geven aan organische voeding wordt weerspiegeld in de zeer sterke groei die de sector laat optekenen, waarvan verwacht wordt dat deze in 2017 de € 8 miljard zal overschrijden
• Kracht van organische bedrijven: een stijging met 10% van het organisch aandeel van een subsector zou leiden tot een daling van haar bedrijfsfaillissementen van 11%
• Het aanbod aan organische voeding heeft het moeilijk om aan de vraag te voldoen. De import is momenteel goed voor 29% en is voor het eerst sinds 2009 gestegen
• Vier belangrijke factoren zullen de ontwikkeling van de sector bepalen

De productie van organische voeding is onvoldoende groot om aan de vraag van de consument te voldoen

De sector van de organische voeding in Frankrijk heeft sinds 2014 een tweecijferige groei gekend. Deze opwaartse tendens werd gedurende de eerste helft van 2017 bevestigd en suggereert dat er een groei van bijna 14% zal zijn voor het volledige jaar, goed voor een omzet van meer dan 8 miljard euro volgens ramingen van Coface. Ondanks het nog steeds matige aandeel binnen de markt van de agrovoeding (3,5% in 2016), wint de consumptie van organische voeding aan populariteit. 69% van de Franse mensen consumeerde in 2016 minstens één keer per maand organische voeding (een stijging van 25 procentpunten sinds 2012) en vaker (15% consumeerde in 2016 elke dag organische voeding, een stijging van 7 procentpunten sinds 2012)[1].

De organische landbouwproductie evolueert op een bijzonder cyclische wijze en wisselt periodes van sterke groei af met stagnatie – afhankelijk van de maatregelen en van de hulp die verleend wordt door overheidsinstanties. Hoewel de hoeveelheid land die in Frankrijk wordt gebruikt voor organische landbouw is gestegen als gevolg van de piek inzake conversies die de afgelopen twee jaar werd opgetekend, blijft het aandeel ervan in de totale gebruikte landbouwoppervlakte matig (6,5% in de eerste helft van 2017), wat lager ligt dan het Europees gemiddelde en veel lager dan de oppervlakte in Oostenrijk, Zweden, Estland, Italië en Tsjechië. In de nabije toekomst wordt een duidelijke stijging van het aanbod verwacht na een golf van landbouwconversies die heeft plaatsgevonden tussen 2014 en 2016. Nochtans is de consumptiedynamiek van die aard dat de sector haar landbouwpraktijken waarschijnlijk zal moeten aanpassen om de rendementen en haar productieschaal te vergroten. Indien dit niet gebeurt, zal Frankrijk gedwongen zijn de import te verhogen - die reeds 29% vertegenwoordigt van de organische voeding die wordt geconsumeerd.

Minder bedrijfsfaillissementen in sectoren met een groter aandeel inzake organische productie

De cijfers van Coface geven aan dat organische landbouwbedrijven in goede financiële gezondheid verkeren. Sectoren met een groter aandeel inzake organische productie zijn ook diegene die tussen 2012 en 2016 minder bedrijfsfaillissementen lieten optekenen, terwijl het aantal faillissementen binnen de sector van de agrovoeding als geheel met gemiddeld 4,9% per jaar is toegenomen. Als dusdanig waren er dalingen van het aantal bedrijfsfaillissementen in sommige sectoren, waaronder fruit (aandeel van 14,8% / daling van -5,6%) en wijn (aandeel 8,5% / daling van -2,5%). De stijging van het aantal faillissementen ligt lager dan of in de buurt van het gemiddelde voor imkers (aandeel van 13% / stijging van +5,4%) en schapen- en geitenkwekers (aandeel van 5,1% / stijging van +3,2%). Omgekeerd lieten varkensbedrijven (aandeel van 0,9% / stijging van +18,8%), veldgewassen (aandeel van 2,1% / stijging van +12%) en pluimveebedrijven (aandeel van 1,4% / stijging van +9,5%), sectoren waarop de tendens inzake organische productie minder van toepassing is, een grotere stijging in het aantal bedrijfsfaillissementen optekenen.

Bovendien, en hoewel de faillissementen in elke subsector onderworpen zijn aan prijstendensen en schokken die specifiek zijn voor elk van hen, lijkt het erop dat (wanneer alles gelijk wordt gesteld) de subsectoren met een groter aandeel inzake organische landbouwen, meer veerkracht hebben vertoond. Volgens Coface zou een stijging van +10% van het aandeel inzake organische productie in de totale productie van elke subsector resulteren in een daling van -11% van het aantal bedrijfsfaillissementen binnen deze subsectoren.

Verandering houdt risico's in maar is onvermijdelijk

Ondanks haar dynamisme en haar relatieve kracht, heeft de sector van de organische voeding nood aan verandering. De richting waarin deze verandering verloopt, zal grotendeels afhangen van haar vermogen om de rendementen te verhogen, die over het algemeen 19-25% lager liggen dan die van gebieden waarin op conventionele wijze aan landbouw wordt gedaan. Het gebruik van innovaties voor precisielandbouw (zoals sensoren en het vereenvoudigen van logistiek) en het vergroten van de omvang van landbouwbedrijven zou hier kunnen toe bijdragen. Organische landbouwbedrijven in Frankrijk zijn iets groter dan het Europese gemiddelde (48 ha tegenover 40 ha)[2] maar zijn veel kleiner dan niet-organische landbouwbedrijven (wat niet het geval is in de meeste andere Europese landen). Hierdoor wordt hun economische leefbaarheid afgezwakt, vooral voor de meest geïsoleerde landbouwbedrijven.

Het verlangen van enkele Franse organische landbouwers om operaties "op mensenmaat" te handhaven in tegenstelling tot conventioneel "intensief" landbouwen zal aan uitdagingen worden blootgesteld in het licht van een onvermijdelijke tendens in landbouwexpansie en de concentratie van de organische retailsector. De macht van de grote retailgroepen in Frankrijk is aanzienlijk, ondanks een recente herbalancering van krachten. In 2016 was het marktaandeel van grote en middelgrote supermarkten 45%, een daling van 4 procentpunten sinds 2011, terwijl het marktaandeel van gespecialiseerde retailnetwerken met 5 procentpunten is gestegen tot 30%. Hoewel hun expansiegerichte strategie de ontwikkeling van de organische sector zou kunnen versnellen en de toegang tot nieuwe consumenten zou vergemakkelijken, zou deze ook het risico kunnen vergroten dat organische spelers sterk afhankelijk worden van de grotere retailers, wat het risico inhoudt van een aanzienlijke neerwaartse druk op de prijzen die betaald worden aan de landbouwers.

Het scenario van een organische markt die weg evolueert van enkele van haar oorspronkelijke principes (zoals korte transporttrajecten, een lage koolstofvoetafdruk, sociale verankering en evenwichtige verdeling van de geproduceerde waarde) zou een werkelijkheid kunnen worden indien de transitie naar marktfinanciering te snel verloopt. Marktremuneratie vereist dat de industrie volwassen genoeg is om het inkomensverlies goed te maken dat te wijten is aan het terugtrekken van staatssteun met een stijging van de rendementen. Bovendien zouden potentiële prijsstijgingen een discriminerend effect kunnen hebben op bepaalde categorieën van consumenten of zouden ze zich kunnen wenden tot goedkopere geïmporteerde producten.

"Uiteindelijk zal de toename van de consumptie van organische voeding veranderingen binnen de sector noodzakelijk maken. Deze veranderingen zouden geïnterpreteerd kunnen worden als ofwel aanpassingen ofwel als een in de steek laten van haar oorspronkelijke principes",besloot Bruno De Moura Fernandes, auteur van de studie"France: will the organic food sector be forced to abandon its principles?".

[1] Cijfers van het Agentschap Bio / CSA

[2] Bron: Eurostat